Podczas codziennych zakupów łatwo zauważyć, że ilość produktów oznakowanych jako “bezglutenowe” z przekreślonym kłosem ciągle rośnie. Kilkaset tysięcy osób w Polsce choruje na celiakię. To druga po mleku krowim najczęściej spotykana w naszym kraju nietolerancja pokarmowa. Niestety, większość osób nie wie, że gluten może być przyczyną ich dolegliwości i problemów ze zdrowiem. Według danych Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej w Polsce wykrywa się jedynie niewielki odsetek wszystkich przypadków choroby i jest to około 5%.Prawdopodobną przyczyną tego stanu rzeczy jest wzrost spożycia produktów zawierających białko glutenu i ekspozycja na ten antygen. Czemu gluten wywołuje aż tak duży problem?
Co to jest gluten ?
Gluten to białko, które znajduje się w wielu zbożach, przede wszystkim w pszenicy, jęczmieniu i życie. Jest to mieszanina białek roślinnych gluteniny i gliadyny. Jego głównymi zaletami w przemyśle spożywczym są plastyczność i kleistość. Producenci żywności wykorzystują go w wielu produktach spożywczych jako nośnika dla przypraw i aromatów, emulgatora do zagęszczania oraz stabilizatora. Tak więc gluten jest składnikiem występującym praktycznie wszędzie w pożywieniu tzw. “gotowym”.
Co powoduje gluten ?
Okazuje się, że gluten jest niebezpieczny nie tylko dla osób chorych na celiakię ale także dla osób cierpiących na alergie pokarmowe. Jak przytacza Naturopata Jacek Wikarski dawno temu zwracałem uwagę na zbyt duże spożycie roślinnego białka działającego toksycznie prowadzącego do zaniku kosmków jelita cienkiego, maleńkich wypustek błony śluzowej, które zwiększają jego powierzchnię i są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych. W efekcie toksycznego działania białka glutenu wchłanianie pokarmu jest upośledzone, co prowadzi w efekcie do wystąpienia objawów choroby do których zaliczyć możemy:
- bóle brzucha
- biegunki
- wzdęcia i zaparcia
- chroniczne zmęczenie – występuje ono najczęściej równocześnie z problemami żołądkowo-jelitowymi zwłaszcza z częstymi biegunkami.
- bóle głowy – migrena występuje razem z codziennymi biegunkami oraz niską hemoglobiną
- zmiany skórne – pokrzywka i opryszczkowe zapalenie skóry
|
|
|
Celiakia i alergia
Lekarze, naturopaci oraz naukowcy na całym świecie mają do czynienia z rosnącą liczbą osób, które zgłaszają niepokojące objawy po spożyciu pokarmów zawierających gluten. Jednocześnie ludzie ci nie mają alergii na pszenicę czy jęczmień, a ich całkowity poziom IgE pozostaje w normie. Z pomocą przychodzi badanie STI za pomocą którego w łatwy, szybki i co najważniejsze nieinwazyjny sposób możemy sprawdzić uczulenie na gluten. U wielu osób, u których wcześniej stwierdzono celiakię po poddaniu się badaniu STI (testy alergiczne i obciążenia glutenem) określono alergię na gluten i co najważniejsze po jego wygaszeniu – odczuleniu wszelkie objawy ustąpiły. Osoby te ponownie cieszą się spożywaniem pokarmów zawierających gluten. Numer kontaktowy na stronie (www.alergikus.pl). Medycyna Akademicka określa jednostkę chorobową nietolerancji glutenu jako celiakię (choroba trzewna) trwającą całe życie immunologiczną chorobą o podłożu genetycznym, charakteryzującą się nietolerancją glutenu, białka zapasowego zawartego w zbożach. Medycyna naturalna holistyczna wskazuje jednoznacznie na indywidualne podejście do chorego jako niepowtarzalnej i jedynej mozaiki cech konstrukcyjnych, obciążeń wrodzonych i nabytych oraz własnej historii życia i choroby. Organizm ludzki widziany jest jako indywiduum złożone z kompleksowych, połączonych sieciowo struktur funkcjonujących jako całość a nie wybrana jednostka chorobowa. Celiakia może mieć właśnie takie podłoże a kierunak jej występowania jest nie związany tylko z samym białkiem roślinnym glutenu, a także pozostałymi inwazyjnymi alergenami otaczającymi nas od wieków (np: laktoza mleczna – jeżeli gluten naruszy delikatną strukturę żołądka i jelit, mogą wystąpić również łatwiej zauważalne objawy nietolerancji laktozy). Według teorii holistycznej Naturopaty Wikarskiego w Naszym organiźmie dochodzi w pierwszej kolejności do dyzbiozy jelit, a następnie uwarunkowana konstytucyjnie “pojemność organizmu” na czynniki generatorów alergii zostaje przepełniona. W tym krytycznym punkcie rozpoczynają się w/w objawy.
Podstawowe generatory alergii wypływające na nietolerancję także glutenu to:
- dysbioza jelit, grzybice przewodu pokarmowego
- zatrucia metalami ciężkimi (także poszczepienne) oraz toksynami środowiskowymi
- problemy psychiczne, stres emocjonalny
- obciążenie geopatyczne, smog elektromagnetyczny
- schorzenia ogniskowe
- obciążenia bakteryjne, wirusowe oraz pasożytnicze
- deficyty mineralne, pierwiastków śladowych
- mikotoksyny grzybów
Dieta
Dieta bezglutenowa jest bardzo restrykcyjną dietą. Nie można pozwolić sobie na to, co spożywają inni. Trzeba zapomnieć o ulubionych przysmakach i przestawić się na nowe. Jednak nagroda w postaci lepszego samopoczucia i poprawy stanu zdrowia sprawi, że po pewnym czasie nie chce się wracać do starych przyzwyczajeń. Szczególnie istotna jest dieta przy wygaszaniu alergenu przed samym zabiegiem, czym dłużej tym lepiej, w trakcie terapii wygaszających oraz minimum 3 tygodnie od ostatniego zabiegu. Bardzo ważne w przypadku ciężkiej nietolerancji glutenu jest unikanie tzw. kodu biofizykalnego alergenu czyli tzw. drgań biofizykalnych (nawet zapach alergenu) czyli przebywanie w tzw”obłoku” alergenu (pizzerie, sklepy z pieczywem itp.)
Sprawa z wykluczeniem glutenu w diecie jest bardziej zawiła niż się wydaje. Nie wystarczy wykluczyć tylko chleba, makaronów, ciasteczek. Gluten jest stosowany w przemyśle spożywczym w ogromnej ilości, a czasem można go spotkać w najmniej oczekiwanym miejscu. Poza przemysłem spożywczym gluten upodobały sobie również firmy kosmetyczne czy farmaceutyczne, można go znaleźć w niektórych szminkach, pastach do zębów, suplementach diety i lekach. Gluten możemy znaleźć w niektórych orzechach oczywiście w śladowych ilościach “produkt może zawierać śladowe ilości glutenu – patrz opis na opakowaniu na górze po prawej stronie”.
Tabela produktów:
| Grupa produktów | Nie zawierają glutenu | Mogą zawierać gluten | Zawierają gluten |
| Produkty zbożowe | Zboża naturalnie niezawierające glutenu: ryż biały i brązowy, kukurydza, gryka, proso, amarantus, quinoa, mąki i kasze ze zbóż naturalnie bezglutenowych (np. kasza gryczana), płatki ryżowe, skrobia kukurydziana, ryżowa i z tapioki, gotowe mieszanki mączne bezglutenowe, pieczywo i makarony z mąk bezglutenowych wykonane samodzielnie oraz kupne oznakowane znakiem „przekreślonego kłosa”, kaszki dla dzieci ryżowe i kukurydziane, chrupki kukurydziane, popcorn, owies bezglutenowy ( z zastrzeżeniami), bułka tarta bezglutenowa | Płatki śniadaniowe kukurydziane mogą zawierać słód jęczmienny, mąka kukurydziana, ryżowa, gryczana dostępne w sprzedaży ogólnej mogą być zanieczyszczone glutenem | Pszenica (i jej dawne odmiany, np. orkisz, płaskurka), pszenżyto, jęczmień, żyto, zwykły owies (ze względu na zanieczyszczenia), mąka pszenna, żytnia, jęczmienna, płatki pszenne, jęczmienne, żytnie, owsiane, kasza manna, kuskus, kasza jęczmienna (pęczak, mazurska, perłowa), musli, kasze owsiane, kaszki błyskawiczne zbożowe i mleczno – zbożowe, makaron pszenny, makaron żytni, pierogi, pyzy, kopytka, naleśniki, pieczywo – każde – jeśli nie jest oznaczone jako bezglutenowe (chleb biały i razowy, bułki, bagietki, maca, pumpernikiel, pieczywo chrupkie, precle), pieczywo cukiernicze suche (herbatniki, ciastka, wafle, biszkopty, pierniczki, sucharki, paluszki itp.), ciasta, ciastka, drożdżówki, pizza, bułka do hamburgera, bułka tarta
Wbrew wielu opiniom kasza jagla posiada także minimalne ilości glutenu. |
| Mięso, ryby, jaja | Świeże nieprzetworzone mięso, ryby, jaja | Wędliny (także te wysokogatunkowe typu szynka), zwłaszcza tzw. wędliny wysokowydajne,
konserwy rybne i mięsne, wędliny podrobowe (kaszanka, pasztetowa, pasztet), wyroby garmażeryjne mięsne ( parówki,kotlety mielone, pulpety, hamburgery) |
Panierki do mięs i ryb oraz potrawy panierowane |
| Mleko i produkty mleczne | Mleko świeże, mleko w kartonie, mleko zagęszczane, mleko w proszku, kefir, maślanka, jogurt naturalny, nieprzetworzony ser biały, żółty | Jogurty owocowe, maślanki smakowe, napoje czekoladowe, produkty mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu, serki topione, śmietana (zagęstnik), tanie sery żółte (tzw. wyroby seropodobne); gotowe sery białe do serników (niektórzy producenci dodają błonnik pszenny), sery pleśniowe | Napoje mleczne z dodatkiem słodu jęczmiennego, produkty mleczne z ziarnami zbóż |
| Tłuszcze | Masło, smalec, margaryna, olej roślinny, oliwa z oliwek | Majonezy, gotowe sosy (dresingi) | Olej z kiełków pszenicy |
| Warzywa i przetwory z warzyw | Wszystkie warzywa (świeże, mrożone, konserwowane bez dodatków), strączkowe (groch, fasola, soczewica), ziemniaki, skrobia ziemniaczana | Sałatki z majonezem i dresingami o nieznanym składzie, przeciery pomidorowe, niektóre fasole w puszkach, placki ziemniaczane, produkty wegetariańskie typu kotlety sojowe, pasztety sojowe, majonezy sojowe | Warzywa smażone panierowane, warzywa z tartą bułką |
| Owoce | Wszystkie owoce (świeże, mrożone, konserwowane) | Owoce suszone, wsady owocowe | |
| Cukier, słodycze, desery | Cukier, dżem, miód, landrynki, ciasta i ciastka upieczone z dozwolonych produktów, kisiele i budynie domowe z mąki ziemniaczanej, ciasta i ciastka oznakowane znakiem „przekreślonego kłosa” | Guma do żucia, żelki, nadziewane cukierki, batony, gotowe budynie, lody, czekolada i czekoladki, chipsy | Ciasta i ciastka upieczone z niedozwolonych mąk lub z niedozwolonym proszkiem do pieczenia, słód jęczmienny |
| Napoje | Herbata, kawa naturalna, soki owocowe, wody mineralne, kompoty, napary z ziół, czyste alkohole
|
Niektóre tanie kawy rozpuszczalne, zwłaszcza aromatyzowane, czekolada do picia na gorąco, napoje owocowo-warzywne, alkohole z dodatkami smakowymi | Kawa zbożowa, kakao owsiane, napoje słodzone słodem jęczmiennym, piwo, wódki zbożowe |
| Przyprawy | Sól, pieprz, zioła, jednorodne przyprawy, ocet winny, ocet jabłkowy, bezglutenowy sos sojowy Tamari | Jarzynki typu vegeta, mieszanki przypraw (np. curry), musztardy, keczupy, sosy w proszku gotowe dipy i dresingi | Zwykły sos sojowy |
| Zupy | Zupy domowe z dozwolonych produktów | Zupy w proszku (instant), niektóre kostki bulionowe | Zupy zaprawiane mąką, zupy z makaronem, z lanym ciastem |
| Inne | Proszek do pieczenia bezglutenowy, soda spożywcza, komunikanty niskoglutenowe | Preparaty do odchudzania, niektóre leki i preparaty wielowitaminowe, niektóre aromaty, cukier waniliowy | Zwykły proszek do pieczenia, hydrolizowane białko roślinne, seitan (zastępnik mięsa stosowany przez wegetarian) komunikanty z mąki pszennej, zwykłe opłatki świąteczne |
Prosimy pamiętać, że podane dane mają wyłącznie charakter informacyjny — aby mieć całkowitą pewność, zawsze należy zapoznać się ze składem produktu przed spożyciem.
*Zwykły owies jest silnie zanieczyszczony glutenem, dlatego jest zabroniony w diecie bezglutenowej. W niektórych krajach, np. w Finlandii, produkowany jest jednak także czysty, certyfikowany owies, którego spożywanie w niewielkich ilościach jest dozwolone.
Źródło tabeli z Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej (autor wprowadził jednak własne modyfikacje)